تجزیه و تحلیل ریسک
هر کسب و کاری با خطراتی مواجه است و مسئولیت شناسایی و مدیریت ریسک ها بر عهده خود آنهاست. تجزیه و تحلیل ریسک بخش مهمی از این فرآیند است زیرا به شما امکان می دهد آنچه را که ممکن است اتفاق بیفتد، میزان احتمال آن و مدیریت موثر آن را ارزیابی کنید.
هدف این تجزیه و تحلیل، شناسایی ریسک های بالقوه و سپس تعیین احتمال، تاثیر و شدت آن ریسک ها است. اطلاعات جمعآوریشده میتواند برای توسعه برنامهای برای کاهش این ریسک ها استفاده شود.
در این مقاله به تحلیل ریسک و همچنین تکنیک ها و روش ها خواهیم پرداخت و نحوه انجام آن را به شما نشان خواهیم داد.
تجزیه و تحلیل ریسک چیست؟
تجزیه و تحلیل ریسک راهی برای یافتن و مقابله با مشکلاتی است که می تواند به پروژه ها یا ابتکارات تجاری مهم آسیب برساند. با این حال، می توان آن را برای پروژه های غیر تجاری مانند برنامه ریزی رویداد یا حتی خرید خانه نیز اعمال کرد!
برای انجام تجزیه و تحلیل تهدید، ابتدا باید تهدیدات بالقوه ای را که با آن مواجه هستید شناسایی کنید، سپس پیامدهای احتمالی آنها را در صورت وقوع تخمین بزنید و در نهایت احتمال وقوع این تهدیدات را تخمین بزنید.
اینکار می تواند دشوار باشد بخاطر اینکه باید به اطلاعات دقیقی مانند طرح های پروژه، داده های مالی، پروتکل های امنیتی، پیش بینی های بازاریابی و سایر داده های مربوط تکیه کنید. با این حال، یک ابزار مهم برنامه ریزی است که می تواند در زمان، هزینه و مدیریت اعتبار و شهرت صرفه جویی کند .
اهمیت تحلیل ریسک
تجزیه و تحلیل ریسک مهم است زیرا به شرکت ها در تصمیم گیری کمک می کند. در اینجا، اهمیت کلیدی این تحلیل را خواهیم آموخت.
- تلفات احتمالی را به حداقل می رساند
به افراد و سازمان ها در شناسایی تهدیدها و خطرات بالقوه و برداشتن گام های مناسب برای کاهش اثرات آنها کمک می کند و به جلوگیری یا کاهش خساراتی که در صورت عدم شناسایی و کاهش این خطرات، ممکن است رخ دهد؛ کمک می کند.
- تصمیم گیری بهتر
به افراد و سازمانها کمک میکند تا با شناسایی خطرات احتمالی و مشخص کردن میزان ضرراتی که ممکن است داشته باشند، تصمیم بگیرند که آیا اقدام خاصی انجام دهند یا نه. آنالیز ریسک می تواند به افراد کمک کند از اشتباهاتی که هزینه زیادی دارد اجتناب کنند و در کل تصمیمات بهتری بگیرند.
- انسجام کسب و کار را بهبود می بخشد
شناسایی و کاهش خطرات می تواند به کسب و کارها کمک کند تا از حوادث و بلایای غیرمنتظره جان سالم به در ببرند و همچنین کمک می کند تا خدمات و محصولات حیاتی در دسترس مشتریان قرار گیرد و در عین حال اختلالات در عملیات تجاری به حداقل برسد.
انواع تحلیل ریسک
تجزیه و تحلیل ریسک طیف وسیعی از موضوعات را در بر میگیرد. در نتیجه، رویکردهای متعددی برای انواع تحلیل ریسک وجود دارد. در اینجا به چند نوع مهم تحلیل تهدید می پردازیم:
- تحلیل کیفی ریسک
این نوع تجزیه و تحلیل شامل یافتن خطرات احتمالی و قضاوت در مورد احتمال وقوع آنها و میزان شدت آنها بر اساس نظرات شخصی و داده های کیفی است. هیچ اندازه گیری کمی یا تجزیه و تحلیل آماری وجود ندارد.
- تحلیل کمی ریسک
در این نوع تجزیه و تحلیل، از ریاضیات و آمار استفاده می شود تا مشخص شود که یک ریسک چقدر محتمل است و در صورت وقوع چقدر می تواند خسارت داشته باشد. این روش معمولاً شامل جمعآوری و تجزیه و تحلیل حجم زیادی از دادهها، به منظور پیشبینی دقیقتر احتمال و تأثیر ریسکهای مختلف است.
- تحلیل تهدید
این نوع تحلیل به شناسایی و ارزیابی تهدیدهای بالقوه مانند حملات سایبری، تروریسم و سرقت مربوط می شود. تحلیل تهدید به سازمان ها در توسعه استراتژی هایی برای جلوگیری یا به حداقل رساندن ریسک برای دارایی های خود کمک می کند.
- بررسی دلیل ریشه ای
تحلیل علت ریشه ای نوعی تحلیل ریسک است که برای تعیین علل اساسی مشکلات یا مسائل استفاده می شود. این تکنیک اغلب در تولید و کنترل کیفیت استفاده می شود. همچنین به سازمان ها در شناسایی و اصلاح علل ریشه ای مشکلات برای جلوگیری از تکرار آنها کمک می کند.
- تحلیل نیازسنجی
تحلیل نیازسنجی روشی گام به گام برای تعیین نیازهای یک فرد یا گروه است. این نوع تجزیه و تحلیل برای شناسایی شکاف های خدمات و پشتیبانی استفاده می شود. نظرسنجی، مصاحبه و گروه های جلسات گروهی می توانند برای ارزیابی نیازها استفاده شوند.
چه زمانی از تجزیه و تحلیل ریسک استفاده کنیم؟
شما می توانید از تجزیه و تحلیل ریسک در تمام پروژه ها و سایر عملیات سازمان استفاده کنید. بعنوان مثال:
- برای کاهش ریسک پروژه
- برای تصمیم گیری در مورد ادامه یا عدم ادامه پروژه.
- برای رسیدگی به ریسک های محل کار و بهبود ایمنی
- برای مقابله با نقص فنی یا تجهیزات، سرقت یا بیماری کارکنان
- در حالی که آماده شدن برای تغییرات بیرونی مانند رقبای جدید بازار یا تغییرات در مقررات دولتی.
مراحل کلیدی فرآیند تحلیل ریسک
تحلیل ریسک در یک پروژه می تواند تاثیر مثبت و منفی داشته باشد. چنین تأثیراتی می تواند پیامدهای مادی و غیر مادی برای سازمان داشته باشد.
در اینجا، ما مراحلی را طی می کنیم که در این فرآیند تحلیل باید دنبال شود:
- شناسایی ریسک
اولین قدم شناسایی ریسک است. اعضای تیم باید تمام اطلاعات ورودیهایی را که در پروژهها استفاده میشود، خروجی پروژهها و همچنین ریسک های درگیر در فرآیند و غیره را جمعآوری کنند و ریسک های آنها را بشناسند.
- تجزیه و تحلیل ریسک
پس از شناسایی یک ریسک، مهم است که بفهمید و ارزیابی کنید که چقدر بزرگ است، چه نوع ریسکی بیشتر احتمال دارد اتفاق بیفتد و چقدر می تواند به سازمان آسیب برساند.
- ارزیابی ریسک
این نوع تجزیه و تحلیل به شما در تخمین احتمال ریسک کمک می کند. بنابراین، هنگام تصمیم گیری در مورد اینکه آیا ریسک محاسبه شده را بپذیرید یا خیر، تیم ریسک های محاسبه شده را رتبه بندی می کند.
- برخورد با ریسک
در این مرحله، تیم تصمیم می گیرد که به کار روی پروژه ادامه دهد یا خیر. اگر این کار را انجام دهند، پروژه پذیرفته می شود و با ایجاد تغییرات لازم در پروژه سعی می کنند مشکل را حل کنند.
- بازبینی ریسک
از آنجایی که خطر ممکن است در هر زمانی رخ دهد، مهم است که مراقب آن باشید و هر از گاهی آن را ارزیابی کنید تا در آینده مشکلی پیش نیاید.
روشهای تحلیل ریسک
در تحلیل ریسک می توانید از تکنیک های مختلفی استفاده کنید. در اینجا چند روش برای تجزیه و تحلیل خطرات وجود دارد:
- ارزیابی پاپیون
این روش تحلیل کیفی ریسک به یافتن ریسکهای موجود، اینکه از کجا میآیند و چگونه بر پروژه یا فرایند تأثیر میگذارند کمک میکند. قبل از در نظر گرفتن اینکه ریسک ها از کجا آمده اند، چه معنایی ممکن است داشته باشند و چگونه با آنها مقابله کنند، مدیران پروژه یا فرایند باید ابتدا ریسک هایی را که می توانند بر پروژه و فرایند تاثیر بگذارند شناسایی کنند. روشی انعطاف پذیر است که در هر زمینه ای قابل استفاده است.
- ماتریس تحلیل ریسک
ماتریس تحلیل ریسک، ریسک ها را بر اساس احتمال وقوع و شدت آنها رتبه بندی می کند. این روشی است برای نگاه کیفی به خطرات. هدف آن کمک به مدیران در طبقه بندی ریسک ها و ارائه طرحی برای کاهش تاثیر یا احتمال تهدیدات است.
- تجزیه و تحلیل میزان حساسیت
تجزیه و تحلیل حساسیت نشان می دهد که چگونه عدم قطعیت یک یا چند متغیر ورودی بر متغیرهای خروجی تأثیر می گذارد. این تحلیل به مدل کمک می کند تا پیش بینی های بهتری داشته باشد. این یک روش تحلیل کمی تهدید است.
- ارزیابی سوئیفت
SWIFT مخفف Structured What-If-Technique است. این یک نوع تجزیه و تحلیل ریسک است که به دنبال ریسک های احتمالی مرتبط با تغییرات در طرح می باشد. برای یافتن همه ریسک ها، اعضای تیم باید تا حد امکان سناریوهای «چه میشد اگر» را ارائه کنند.
- ثبت ریسک
ثبت ریسک یک ابزار ضروری برای مدیریت است. این بخشی از استراتژی مدیریت ریسک است که نشان می دهد چه کسی مسئول ریسک ها است، چگونه می توان آنها را کاهش داد و چه منابعی مورد نیاز است. این سند تمام جزئیات مهم و خطراتی را که ممکن است در مرحله اجرا رخ دهد، فهرست می کند.
نحوه مدیریت ریسک
هنگامی که درجه ریسک های خود را تعیین کردید، می توانید شروع به بررسی راه هایی برای مدیریت آنها کنید. اکنون به چند نکته کلیدی برای برخورد با ریسک خواهیم پرداخت:
- از ریسک دوری کنید
در برخی موارد، ممکن است ترجیح دهید به طور کامل از ریسک اجتناب کنید. این می تواند شامل عدم شرکت در یک سرمایه گذاری تجاری، واگذاری یک پروژه یا اجتناب از فعالیت های پرخطر باشد. زمانی که ریسک کردن به نفع شرکت شما نباشد یا پرداخت هزینه برای مقابله با عواقب آن مقرون به صرفه نباشد، انتخاب خوبی است.
- ریسک را به اشتراک بگذارید
همچنین ممکن است ریسک و سود احتمالی را با افراد، گروه ها، کسب و کار یا اشخاص ثالث دیگر به اشتراک بگذارید.
به عنوان مثال، هنگامی که ساختمان اداری و موجودی خود را با یک شرکت بیمه شخص ثالث بیمه میکنید یا زمانی که با سازمان دیگری در یک طرح توسعه محصول مشترک همکاری میکنید، در ریسک سهیم هستید.
- ریسک را بپذیرید
پذیرش ریسک گزینه نهایی شماست. زمانی که هیچ کاری نمی توانید برای پیشگیری یا کاهش ریسک انجام دهید، زمانی که ضرر احتمالی کمتر از هزینه بیمه در برابر ریسک است، یا زمانی که سود بالقوه ارزش پذیرش ریسک را دارد، این معمولا بهترین گزینه است.
به عنوان مثال، اگر فروش بالقوه هزینه های شما را پوشش دهد، ممکن است مایل به پذیرش ریسک تاخیر در راه اندازی پروژه باشید.
- ریسک را کنترل کنید
اگر تصمیم به ریسک دارید، چند کار وجود دارد که می توانید برای کاهش اثرات آن انجام دهید.
آزمایشات در تجارت می تواند به شما در کاهش ریسک کمک کند. آنها مستلزم معرفی فعالیت های پر ریسک در مقیاس کوچک و به صورت کنترل شده هستند. قبل از معرفی فعالیت در مقیاس بزرگتر، می توانید از آزمایشات برای مشاهده محل وقوع مشکلات و یافتن راه هایی برای معرفی اقدامات پیشگیرانه و کارآگاهی استفاده کنید.
چگونه گروه آموزش و مشاوره برنا در فرآیند تحلیل ریسک کمک می کند
برنا یک پلتفرم آموزش و مشاوری استانداردسازی آزمایشگاه ها می باشد که شما می توانید برای پیاده سازی الزامات استاندارد ISO/IEC 17025 از آن استفاده نمایید. در پلتفرم برنا نحوه پیاده سازی بند پرداختن به ریسک ها و فرصت ها در ایزو 17025 بصورت یک «مطلب آموزشی» تهیه شده و امکانات زیر را برای مدیریت ریسک در اختیار شما قرار می دهد :
- آشنایی با الزامات ISO/IEC 17025:2017 در خصوص ریسک
در این قسمت متن فارسی و انگلیسی این استاندارد در خصوص ریسک ها و فرصت ها و همچنین ویدیویی آموزشی شامل توضیحاتی در این خصوص ارائه شده است. تمامی این موارد بصورت رایگان در صفحه اقدامات به منظور پرداختن به ریسک ها و فرصت ها در اختیار شما قرار گرفته است.
- پیاده سازی فرایند مدیریت ریسک در آزمایشگاه
پلتفرم برنا در سامانه آموزشی نحوه پیاده سازی بند 8-5 ایزو 17025 ورژن 2017 را آموزش داده و با استفاده از امکانات آموزشی از قبیل عکس، اینفوگرافیک،فیلم و … نحوه شناسایی و ارزیابی ریسک های آزمایشگاه را آموزش داده است. علاوه بر این روش اجرایی مدیریت ریسک و فرم ارزیابی ریسک و سایر فرم ها در اختیار شما قرار داده شده تا در آزمایشگاه خود بهره از این مستندات و نمونه سوابق ریسک بهره ببرید.
- همراهی اساتید و منتورها در تکمیل سوابق ریسک آزمایشگاهی
در سامانه آموزشی تکالیف و تمرین هایی برای کاربران تعبیه شده و اساتید و مشاوران مجرب این حوزه کاربران را یاری نموده و اشکالات احتمالی آنها را رفع نمایند.
- ارزیابی دانش فنی کارکنان در خصوص تحلیل ریسک
در نهایت از کاربران ارزیابی انجام شده تا میزان مهارت آنها در شناسایی و ارزیابی ریسک های آزمایشگاه و دانش فنی آنها در مدیریت ریسک بررسی شده و در صورت لزوم گواهینامه معتبر آموزی برای آنها صادر گردد.
دیدگاهتان را بنویسید